Geneza powstania obszarów Natura 2000
Europejska sieć obszarów Natura 2000 jest efektem dostrzeżenia negatywnego wpływu działalności człowieka na przyrodę. Pomimo tworzenia przez wiele krajów obszarów chronionych o różnym statucie działania te okazały się niewystarczające i nie zahamowały strat w bioróżnorodności. W związku z tym narodziły się pomysły tworzenia systemów ochrony przyrody o znaczeniu ponadnarodowym, a nie o charakterze jedynie punktowym, rozrzuconych w różnych krajach.
Jednym z pierwszych zobowiązań narodowych wobec powstrzymania negatywnych zjawisk w środowisku naturalnym była Konwencja Ramsarska, dotycząca ochrony obszarów wodno-błotnych (1971r.). W tym kontekście warto przywołać również Konferencja w Sztokholmie, która odbyła się 05-16.06.1972r. W jej wyniku Narody Zjednoczone przyjęły „Deklarację Sztokholmską w sprawie naturalnego środowiska człowieka”, przedstawiając 26 ogólnych zasad międzynarodowego prawa ochrony środowiska[1].
Pierwszym wspólnotowym aktem dotyczącym ochrony przyrody jest Dyrektywa Rady z dnia 02.04.1979r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (79/409/EWG). We wstępie do niej znajdują się zapisy, iż ten akt prawny jest odpowiedzią na deklarację Rady z dnia 22.11.1973r. w sprawie programu działań Wspólnot Europejskich w zakresie ochrony środowiska i na rezolucję Rady Wspólnot Europejskich oraz przedstawicieli rządów Państw Członkowskich zebranych w Radzie z dnia 17.05.1977r. w sprawie kontynuacji i realizacji polityki Wspólnoty Europejskiej oraz programu działań w zakresie ochrony środowiska[2]. W deklaracji Rady z 22.11.1973 powołano się również na spotkanie głów państw podczas odbywającej się w dniach 19-20.10.1972r. konferencji podsumowującej wagę działań w zakresie wspólnotowej polityki ochrony środowiska oraz na spotkanie ministrów poszczególnych państw odpowiedzialnych za ochronę środowiska, które miało miejsce w Bonn w dniu 31.10.1972r.[3]
Sama rezolucja Rady z 17.05.1977r. podaje, że program działań na rzecz środowiska z 22.11.1973. powinien zostać uaktualniony, a nowe działania powinny zostać powzięte latach 1977-1981. Odpowiedzią na te deklaracją są również wspólnotowe programy działań na rzecz ochrony środowiska, ogłaszane systematycznie właśnie od roku 1973.
Pierwszą Dyrektywą była więc uchwalona dnia 02.04.1979r 79/409/EWG, czyli Dyrektywa Ptasia. Ten akt prawny został potem zmieniony Dyrektywami 81/854/EWG, 85/411/EWG, 86/122/ EWG, 91/244/EWG i 94/24/EWG.
Uzupełnieniem jej jest uchwalona 21.05.1992r. Dyrektywa Rady 92/43/EWG o ochronie siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny, zwana Dyrektywą Siedliskową, zmieniona dyrektywą 97/62EWG.
Obie dyrektywy zakładają wyznaczenie cennych przyrodniczo obszarów, które będą połączone korytarzami ekologicznymi, co stworzy spójną sieć ekologiczną o znaczeniu ponadnarodowym. Wraz z kolejnymi aktami zmieniającymi, te źródła prawa są podstawą tworzenia sieci Natura 2000 w Europie.
[1]Ochrona przyrody i geneza Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000, Białystok 2012r. http://www.natura2000.efort.pl/
[2]Dyrektywa rady z dnia 2 kwietnia 1979r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (Dz.U. L 103 z 25.4.1979, str. 1)
[3]Declaration of The Council of the European Communities and of the Representatives of the Governments of the Member States meeting in the Council of 22.11.1973 on the Programme of Action of the European Communities on the Environment, (Dz.U. C 112 z 20.12.1973r. s. 1)
