Klasyfikacja głównych instrumentów ochrony środowiska cz. I

Struktura tych instrumentów we współczesnej doktrynie jest mniej lub bardziej spójna.  Z tym, że o jednolitej takiej strukturze trudno mówić, ponieważ w ujęciu różnych autorów spostrzega się duże zróżnicowanie tak nazwy tej struktury, jak i jej składników. Stosuje się, na przykład, na jej określenie takie pojęcia, jak: „instytucjeprawnej ochrony środowiska”[1], „instrumenty prawne ochrony środowiska”[2], „funkcje zarządzania w sferze wykorzystania zasobów naturalnych i ochrony środowiska”(„функції управління у сфері природокористування та охорони довкілля”)[3].Tym nie mniej, na przestrzeni czasu zróżnicowanie to było nieporównywalnie większe[4].

Jako punkt wyjściowy klasyfikacji głównych instrumentów ochrony środowiska wzięto i uogólniono klasyfikacje, zaproponowane przez polskich i ukraińskich autorów[5], jak również polskie i ukraińskie ustawodawstwo w tym zakresie.

Najpierw, przy określeniu instrumentów realizacji funkcji i zadań władzy publicznej z zakresu ochrony środowiska bierze się pod uwagę prosty fakt, że na terytorium jednego państwa są różne grupy obszarów - obszary cenne przyrodniczo, tereny mieszkaniowe i przemysłowe, grunty wykorzystywane do produkcji rolniczej i leśnej itd. By zapewnić ich możliwie bezpieczne współistnienie w perspektywie długofalowej, trzeba właściwie zorganizować położenie odpowiednich obiektów. Dla tych potrzeb istnieją instrumenty planistyczne dotyczące planowania rozwoju jednostek administracyjnych, które służą uwzględnieniu między innymi interesów środowiskowych.Na przykład, plany zagospodarowania przestrzennego, plany rozwoju społeczno-gospodarczego itd. Istnieją też plany działań bezpośrednio ukierunkowanych na ochronę środowiska (np. polityka ekologiczna państwa, plan gospodarowania wodami).Plany, polityki, programy są przyjmowane na poziomie ogólnopaństwowym i lokalnym.

Niemniej oczywistym jest też fakt, że dla zachowania np. obszarów cennych przyrodniczo, czy dla zapewnienia zdrowego środowiska w obrębie terenów mieszkaniowych, nie wystarczy zlokalizowania obiektów stwarzających zagrożenia lub uciążliwości poza takimi odpowiednimi obszarami, lub nawet utworzenia wokół tych obiektów obszarów ograniczonego użytkowania. O ile zanieczyszczenia powstałe w jednym miejscu mogą szybko przenieść się do drugiego, podczas prowadzenia działalności gospodarczej należy stosować specjalne standardy, określające głównie poziom jakości elementów środowiska i dopuszczalną wielkość emisji z poszczególnych instalacji. Te pierwsze są podstawą do określenia drugich, jak również są one punktem odniesienia przy ocenie aktualnego stanu środowiska, jak i przy wyznaczeniu kierunków jego kształtowania i stosowaniu innych instrumentów planistycznych.

Konkretyzacji standardów na poziomie poszczególnych przedsięwzięć, jak też określeniu innych ważnych warunków korzystania ze środowiska służą decyzje zezwalające (np. pozwolenie zintegrowane, zasobowe, emisyjne, jak również pozwolenie na budowę itd.).

Źródło: Wiktoria Raczyńska Podstawy budowy administracji ochrony środowiska. Prawo i środowisko. Kwiecień-czerwiec 2014 r., nr 2 (78)/2014, s. 113.