Charakterystyka Konwencji z Espoo i jej Komitetu ds. Implementacji

Konwencja z Espoo jest traktowana jako kluczowy krok do angażowania wszystkich zainteresowanych stron w celu zapobiegania szkodom w środowisku przed ich wystąpieniem^[1].

Konwencja ta określa obowiązki Stron w zakresie oceny znaczącego szkodliwego oddziaływania transgranicznego na środowisko, które może zostać spowodowane w wyniku realizacji planowanej działalności. Ponadto zawiera obowiązek państw do powiadamiania Stron narażonych, przeprowadzania z nimi konsultacji na wczesnym etapie planowania i zapewnienia im możliwości udziału w tej procedurze. Konwencja z Espoo przewiduje dziesięć obowiązkowych i jeden dobrowolny krok, które muszą zostać wykonane przed podjęciem decyzji końcowej.

Obowiązkowe kroki:

1.Stosowanie niezbędnych środków prawnych, administracyjnych i innych w celu realizacji postanowień Konwencji z Espoo(art. 2 ust. 2, 5Konwencji),

2.Powiadomienie(art. 3 ust. 1Konwencji),

3.Potwierdzenie uczestnictwa (art. 3 ust. 3Konwencji),

4. Przekazanie informacji (art. 3 ust. 6Konwencji),

5.Udział społeczeństwa (art. 3 ust. 8Konwencji),

6.Przygotowanie dokumentacji oceny oddziaływania na środowisko(dalej - OOŚ)(art. 4Konwencji),

7.Przekazanie dokumentacji OOŚ w celu udziału władz i społeczeństwa kraju dotkniętego (art. 4 ust. 2Konwencji),

8.Konsultacje między stronami (art. 5Konwencji),

9.Decyzja końcowa(art. 6 ust. 1Konwencji),

10. Przekazanie dokumentacji decyzji końcowej (art. 6 ust. 2Konwencji).

Dobrowolnym krokiem jest analiza porealizacyjna(art. 7 ust. 1Konwencji).

Należy wspomnieć, że opinia Strony narażonej nie jest wiążąca dla Strony pochodzenia podczas podejmowania decyzji końcowej. W opinii Komitetu ds. Implementacji, wszczęcie postępowania transgranicznego w ramach Konwencji nie powstrzymuje Stronę pochodzenia od podejmowania planowanych działań po przeprowadzeniu procedury transgranicznej pod warunkiem uwzględnienia wyników procedury transgranicznej w decyzji końcowej(art. 6 ust. 1)[2].

W 2001 r. w celu wsparcia Stron Konwencji z Espoo w wykonaniu zobowiązań wynikających z Konwencji przez Spotkanie Stron powołany został Komitet ds. Implementacji. Komitet ds. Implementacji składa się z ośmiu członków powoływanych przez Strony Konwencji z Espoo, ponownie wybieranych na każdym spotkaniu Stron. Jego posiedzenia zazwyczaj odbywają się co najmniej raz w roku. Do zadań Komitetu należy przegląd przestrzegania przez Strony obowiązków wynikających z Konwencji; rozpatrywanie przełożeń dotyczących nieprzestrzegania przez Strony jej przepisów; przygotowywanie raportów z tych zagadnień. Zgłoszenia przypadków nieprzestrzegania Konwencji mogą zostać dokonane przez Strony, chociaż Komitet ds. Implementacji może podejmować działania z własnej inicjatywy. Zasady działania Komitetu ds. Implementacji zostały ustanowione przez Spotkanie Stron w załączniku IV do decyzji IV/2, zmienionej przez decyzję V/4.

Tak więc, Komitet ds. Implementacji jest specjalnym organem, dokonującym przegląd przestrzegania Konwencji z Espoo w trybie niekontradyktoryjnej i ukierunkowanej na pomoc procedury reagowania na działalność, niezgodną z Konwencją. Pierwszym naruszeniem Konwencji z Espoo, która została przedłożona do Komitetu ds. Implementacji była sprawa kanału Bystre.