Praktyczne zastosowanie zasady zrównoważonego rozwoju

Niewątpliwie, każda zasada zwiększa swój sens empiryczny, gdy jest wykorzystywana w praktyce wywierając bezpośredni wpływ na stosowanie prawa i codzienną działalność organów władzy publicznej, przedsiębiorców, jednostek. W literaturze specjalistycznej niejednokrotnie zwracano uwagę na problemy realizacji zasady zrównoważonego rozwoju. Dlatego trudno podzielić zachwyt niektórych naukowców tą zasadą, bowiem porównanie jej z pojawieniem się heliocentrycznej koncepcji Kopernika na zasadzie, że obie koncepcje posiadają potencjał do odmiany sposobu spostrzegania świata przez ludzi jest pretensjonalne^[1]. Owszem, zasady brania pod uwagę potrzeb przyszłych pokoleń, konieczności oszczędzania zasobów nieodnawialnych, i tak dalej są jak najbardziej aktualne i konieczne do przestrzegania przez najszersze kręgi społeczeństwa. Mniej lub bardzie przejrzyste określenie tej zasady też można uznać za pomocne w zakresie bardziej powszechnego prowadzenia przyjaznej dla środowiska działalności, uwzględnienia konieczności jego ochrony w procesach rozwojowych. Lecz również zasadnym wydaje się porównanie tej zasady do znacznie starszej - zasady wzajemnego miłowania się ludzi. Wspólnymi elementami obu zasad jest powszechne zrozumienie ich słuszności, chociaż dalece nie takie powszechne ich przestrzeganie.

Niektórzy naukowcy przedstawiają koncepcję zrównoważonego rozwoju w trzech aspektach^[2]:

1.    Aspekt ekonomiczno-społeczny w kontekście zapewnienia potrzeb obecnego i przyszłych pokoleń;

2.    Harmonijne łączenie wymagań ochrony środowiska z zaspakajaniem celów ekonomiczno-społecznych i traktowanie ochrony środowiska nie jako czynnika ograniczającego rozwój, a raczej przyjmowanie odpowiedniej jakości środowiska naturalnego jako element i miernik procesów rozwojowych;

3.    Aspekt „środowiskowy” wskazujący na fakt, że zasoby środowiska naturalnego muszą być widziane w długoterminowej perspektywie i odpowiednio do tego użytkowane i chronione.

Przy czym w drugim aspekcie koncepcja zrównoważonego rozwoju ma znaczenie prawne tylko w takim zakresie, w jakim zinstytucjonalizowana jest w ramach zasady integracji.

Rozwijając ostatnie zdanie, można zaryzykować twierdzenie, że wszystkie zasady ogólne ochrony środowiska (a nie tylko zasada integracji) w ostateczności służą realizacji zasady zrównoważonego rozwoju.

J. Jendrośka i M. Bar przedstawili następujący katalog zasad ochrony środowiska:

1. Zasady polskiego prawa ochrony środowiska wspólne z uznanymi również w prawie unijnym: 

×          zasada kompleksowej ochrony,

×          zasada prewencji,

×          zasada przezorności,

×          zasada „zanieczyszczający płaci”,

×          zasada integracji polityk ochrony środowiska z politykami sektorowymi.

1. Zasady prawa UE, które nie zostały wprost wyrażone w prawie polskim:

×             zasada wysokiego poziomu ochrony,

×             zasada rektyfikacji szkód u źródła.

1. Zasady, specyficzne dla regulacji polskiej:

×            zasada jawności,

×            zasada partycypacji społecznej^[3].

O prymacie zasady zrównoważonego rozwoju i służącej roli innych zasad można mówić pod takim względem. Jak już wspominano, wszystkie wyżej wymienione prawnicze definicje tej zasady zawierają „zaspokojenie obecnych potrzeb bez uszczerbku dla możliwości zaspokajania potrzeb przyszłych pokoleń”. Nie wchodząc w szczegóły można powiedzieć, iż nadrzędnym celem każdej z nazwanych zasad jest właśnie ochrona środowiska, z którego to środowiska skorzystać mogą przyszłe pokolenia^[4].

Źródło: W. Raczyńska. Wybrane problemy, pojęcia i sposoby realizacji zrównoważonego rozwoju. (w:) Prawo i Środowisko. Kwartalnik, WarszawaStyczeń-Marzec 2014, numer 1(77)/2014, s. 122-123.