Poinformowanie społeczności zainteresowanej o przewidywanej procedurze

Konwencja z Aarhus przewiduje podanie społeczności zainteresowanej informacji o przewidywanej procedurze oraz wylicza konkretne wiadomości, które powinny zostać podane. Posługuje się przy tym sformułowaniem „w tym również, w zakresie, w jakim jest to już wiadomo, dotyczącym:” (i wylicza wiadomości, np., dane o wszczęciu postępowania, o możliwości udziału społeczeństwa oraz o czasie i miejscu przewidywanej rozprawy publicznej)^[1]..

W Aarhus Convention Implementation Guide słusznie wskazuje się na niejednoznaczność terminu “przewidywana procedura”^[2]. Punkt przytoczony powyżej zawiera niewyczerpujące wyliczenie informacji, które powinny zostać podane, ponieważ przed wyliczeniem użyto sformułowanie „w tym również”. Czyli, “przewidywaną procedurą” może być i procedura udziału społeczeństwa, i szersza procedura podejmowania decyzji w sprawach dotyczących środowiska, podczas której powinien zostać zapewniony udział społeczeństwa. Dlatego Aarhus Convention Implementation Guidezaleca udostępnienie społeczeństwu informacji o całości procesu decyzyjnego, co też odpowiada wymaganiom wspomnianego w poprzednich artykułach art. 3 ust. 2 Konwencji z Aarhus odnośnie ułatwienia udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji.

Ponadto, w angielskiej wersji Konwencji z Aarhus zainteresowana społeczność informuje się o przewidywanej procedurze nie tylko „w zakresie, w jakim jest to już wiadomo” (jak jest to w wersji polskiej), ale też „kiedy to jest wiadomo”^[3]. Naszym zdaniem, sugeruje to następne podanie informacji o przewidywanej procedurze w miarę ich ukazania się, już po dokonaniu powiadomienia o wszczęciu postępowania. Z tego powodu, wygląda, że twierdzenie Aarhus Convention Implementation Guide, że dodatkowe informacje mogą zostać udostępnione społeczeństwu w tej mierze i kiedy one się ukazują, nie do końca odpowiada Konwencji z Aarhus (angielskiej wersji). Mianowicie, jeśli informacje wyszczególnione w art. 6 ust. 2 pkt d para. i-viKonwencji z Aarhus nie zostały dostarczone społeczności zainteresowanej podczas powiadomienia pierwotnego, powinno (a nie „może”) to zostać wykonane, kiedy te informacje się ukażą.

Oprócz tego, wskazanie na dostarczenie informacji „w zakresie, w jakim jest to już wiadomo” potwierdza, że brak tych informacji nie może usprawiedliwiać zwlekania z powiadomieniem, które ma nastąpić „na wczesnym etapie procedury podejmowania decyzji w sprawach dotyczących środowiska”^[4].

Jak wskazano powyżej, jednym z rodzajów informacji o przewidywanej procedurze, która ma zostać udostępniona społeczeństwu, jest powiadomienie o wszczęciu postępowania. Według Aarhus Convention Implementation Guide w przypadku, kiedy w momencie zawiadomienia społeczeństwa postępowanie już się rozpoczęło, w powiadomieniu należy podać datę jego rozpoczęcia oraz zaznaczyć, że procedura udziału społeczeństwa zaczyna się od momentu dokonania powiadomienia^[5]. O wszczęciu postępowania zawiadamia się też według ustawy ooś. Natomiast dyrektywa EIA nie mieści takiego wymagania. Nie jest to naruszeniem Konwencji z Aarhus, ponieważ Państwa Członkowskie Unii Europejskiej są jednocześnie Stronami Konwencji z Aarhus^[6], a więc są zobowiązane do jej przestrzegania w niezależności od bezpośredniej jej implementacji do aktów wtórnego prawa unijnego.

Odnośnie powiadomienia omożliwości udziału społeczeństwa, z Konwencji z Aarhus, dyrektywy EIA oraz ustawy ooś wynika, że na udział społeczeństwa składa się powiadomienie społeczeństwa o wszczęciu postępowania, zapoznanie się z dokumentacją sprawy, składanie przez społeczeństwo uwag i wniosków, rozpatrzenie uwag i wniosków społeczeństwa i podjęcie rozstrzygnięcia w sprawie oraz powiadomienie społeczeństwa o podjętym rozstrzygnięciu^[7].Oznacza to, że wszystkie informacje, które powinny zostać umieszczone w powiadomieniu (według tych trzech aktów prawnych), odnoszą się do wyżej wymienionych etapów procedury udziału społeczeństwa, powiadamiając jednocześnie o możliwości uczestniczenia w nich. Tym niemniej dodatkowe wskazanie na istnienie takiej możliwości nie wydaje się być zbędne. Potrzeba takiego ogólnego wskazania zawarta jest też w dyrektywie EIA, która wymaga podania informacji o „szczegółach ustaleń dotyczących udziału społeczeństwa”. Natomiast ustawa ooś nie mieści wprost wymagań o dodatkowej wskazówce co do możliwości udziału w postępowaniu. Nie może to zostać uznane za niezgodne z wymaganiami Konwencji z Aarhus i dyrektywy EIA, ponieważ prawo polskie w wystarczającej mierze wymaga podania do publicznej wiadomości informacji o wszystkich ważnych aspektach udziału społeczeństwa.

Dobrą praktyką według opracowań, pomagających we wdrożeniu Konwencji z Aarhus uważa się podanie w powiadomieniu:

1) informacji o możliwościach dla społeczeństwa składania uwag oraz o sposobach ich składania (ustnie lub pisemnie, w formie elektronicznej, etc.)^[8];

2) podsumowania najważniejszych informacji istotnych dla podejmowania decyzji (np.,informacji mieszczących się w dokumentacji, przygotowywanej w ramach ocen oddziaływania na środowisko)^[9];

3) wskazania możliwości przyszłego dostępu do decyzji, która zostanie podjęta w wyniku procesu decyzyjnego. Przy tym ważne jest sprecyzowanie, czy uczestnicy procedury decyzyjnej zostaną automatycznie poinformowani o decyzji, czy potrzebne jest zgłoszenie dla uzyskania takiego powiadomienia^[10];

4) możliwości zaskarżenia decyzji po jej podjęciu^[11].

Zaleca się również skonsultowanie informacji o planowanej procedurze i możliwości udziału społeczeństwa ze wszystkimi organami władzy publicznej w niej uczestniczącymi. Będzie to służyć lepszemu uwzględnieniu aspektów procedury, które znajdują się w ramach kompetencji odrębnych organów^[12].

Precyzyjne opisanie możliwości udziału społeczeństwa w powiadomieniu odgrywa dobrą rolę w zapewnieniu udziału społeczeństwa w procesie decyzyjnym.

Obowiązek zawarcia informacji o czasie i miejscu przewidywanej rozprawy publicznej w powiadomieniu jest jednoznacznie wskazane w ustawie ooś. Brakuje go natomiast w dyrektywie EIA.