Etapy oraz główne zalety udziału społeczeństwa w procesie decyzyjnym dotyczącym środowiska

Są różne definicje udziału społeczeństwa. Na przykład, jest ono instytucją prawną związaną z zasadą uspołeczniania ochrony środowiska przewidzianą w Deklaracji w sprawie środowiska i rozwoju[1].

Jak wskazuje Aarhus ConventionImplementation Guide, nie istnieje jednoznacznie określonej formuły procedury udziału społeczeństwa[2]. Tym niemniej Konwencja z Aarhus i dyrektywa EIA określają konkretne wymagania odnośnie tej procedury, które powinny zostać uwzględnione w krajowym ustawodawstwie i w praktyce. By to wykonać odpowiednie państwa powinny podjąć właściwe ustawodawcze, administracyjne, egzekucyjne i inne środki dla ustanowienia i utrzymania jasnych, przejrzystych i spójnych ram prawnych dla realizacji postanowień Konwencji (art. 3 ust. 1).

W celu wykonania tego wymagania w Polsce ukształtowała się procedura udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji dotyczących środowiska, obejmująca takie etapy:

- powiadomienie społeczeństwa o wszczęciu postępowania,

- zapoznanie się z dokumentacją sprawy,

- składanie uwag i wniosków przez społeczeństwo,

- rozpatrzenie uwag i wniosków społeczeństwa i podjęcie rozstrzygnięcia w sprawie,

- powiadomienie społeczeństwa o podjętym rozstrzygnięciu.

Udział społeczeństwa podczas podejmowania decyzji z zakresu ochrony środowiska dla uczestników procesu decyzyjnego wiąże się z kilkoma ważnymi atutami, jak również z dodatkowymi obowiązkami.

Atutem dla przedstawicieli władzy publicznej jest to, że społeczność może posiadać wiedzę, nieznaną urzędnikom, która dotyczy, na przykład, pewnych warunków miejscowych, a od której zależy podjęcie właściwego rozstrzygnięcia. Kontrola społeczna jest też bodźcem do przeprowadzenia postępowania na wysokim poziomie, co w ostateczności sprzyja ochronie środowiska. Dodatkowym obciążeniem dla władzy publicznej jest spełnianie obowiązków w związku z zapewnieniem możliwości udziału społeczeństwa.

Dla inwestora może być ważne poparcie społeczeństwa w realizacji już podjętego rozstrzygnięcia^[3], a czas na udział społeczeństwa w podjęciu decyzji on może wykorzystać dla promowania tego rozstrzygnięcia. Komentując jego projekt i zgłaszając do niego uwagi, które później zostaną należycie uwzględnione, członkowie społeczeństwa czują się związani z podejmowanym rozstrzygnięciem, poszanowani przez decydentów i bardziej otwarci na zaakceptowanie decyzji podjętej z ich udziałem. Oczywiście, inwestor jest zainteresowany w jak najwcześniejszej realizacji planowanego przez niego przedsięwzięcia, co procedura udziału społeczeństwa odkłada.

Dla członków społeczeństwa skuteczny udział w procesie decyzyjnym oznacza uwzględnienie ich opinii i interesów przy podejmowaniu rozstrzygnięcia. Ten udział wiąże się dla członków społeczeństwa też z dodatkowymi obowiązkami.

Generalnie, udział społeczeństwa w podejmowaniu rozstrzygnięć z zakresu ochrony środowiska sprzyja wzrostowi świadomości ekologicznej jak szeroko rozumianego społeczeństwa, tak i przedstawicieli odpowiednich organów administracji publicznej^[4].

Z powyższego wynika, że nadanie społeczeństwu możliwości udziału w podejmowania decyzji z zakresu ochrony środowiska, chociaż wiąże się z dodatkowymi obowiązkami dla wszystkich uczestników procesu decyzyjnego, może być ważnym i korzystnym elementem rozwoju demokracji i ochrony środowiska.