Miejsce udziału społeczeństwa w procesie decyzyjnym

Jak wskazano powyżej, udział społeczeństwa możliwy jest na różnych etapach stopniowego procesu decyzyjnego. Proces ten składa się głównie z przyjęcia decyzji strategicznych (aktów normatywnych, planów, programów i wytycznych polityki) oraz decyzji indywidualnych (pozwoleń na realizację działalności, decyzji w sprawie dotacji, decyzji związanych z kontrolą itd.). Udział społeczeństwa na etapach tego procesu uregulowany jest w art. 6, 7 i 8 Konwencji z Aarhus.

Przykładowo przedstawić można taki proces decyzyjny, podczas którego zaczynając od rozstrzygnięć strategicznych po kolei decyduje się o co raz bardziej konkretnych zagadnieniach.

1) Określenie wytycznych właściwych polityk.

Na tym etapie przyjmuje się, na przykład, politykę transportową, w której decyduje się, że planowane rozstrzygnięcie transportowe będzie autostradą, a nie koleją.

2)  Przyjęcie planów i programów. Na przykład:

- programu budowy autostrad (w którym decyduje się o lokalizacji autostrady w obrębie całego kraju),

- planu zagospodarowania przestrzennego województwa (w którym decyduje się o lokalizacji autostrady w obrębie województwa).

3) Przyjęcie t. zw. decyzji indywidualnych o kluczowych parametrach konkretnego przedsięwzięcia (końcowy etap procesu decyzyjnego). Na tym etapie decyduje się o podstawowych parametrach planowanego przedsięwzięcia, jego konkretnej lokalizacji, technicznych rozwiązaniach i detalach technologicznych, dotyczących ochrony środowiska[1].Przykładem takiej decyzji jest decyzja o budowie obwodnicy Wrocławia.

Stronom Konwencji z Aarhus przysługuje pewny poziom swobody uznania, które opcje powinny zostać rozpatrzone na każdym z etapów procesu decyzyjnego[2].

W prawie polskim dokumenty z pierwszych dwóch grup nazywają się dokumentami wymagającymi udziału społeczeństwa^[3]. Są one dokumentami, w przypadku opracowywania których przepisy ustawy ooś, ustawy Prawo ochrony środowiska^[4]lub innych ustaw nakazują właściwemu w sprawie organowi administracji zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu^[5].

Na określenie zaś decyzji indywidualnych prawo polskie stosuje pojęcie „decyzji wymagającej udziału społeczeństwa”, czyli decyzji, przed podjęciem których przepisy ustawy ooś, ustawy Poś lub innych ustaw nakazują właściwemu w sprawie organowi administracji zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu^[6].

Reasumując, istnieją głównie trzy etapy procesu decyzyjnego w sprawie realizacji konkretnej inwestycji, w których powinien zostać zapewniony udział społeczeństwa - podjęcie decyzji strategicznych (o szerszym zasięgu; wytyczne polityk, programy, plany) i decyzji indywidualnych (w obrębie konkretnego przedsięwzięcia).