Terminowy sposób powiadomienia

Powiadomienie jest terminowe, jeśli dociera ono zainteresowanej społeczności wystarczająco wcześnie w procedurze udziału społeczeństwa, by być skutecznym^[1].

Jak wskazano w poprzednich artykułach, powiadomienie społeczeństwa jest pierwszym etapem procedury udziału społeczeństwa, która to procedura jest częścią szerszej procedury podejmowania decyzji w sprawach dotyczących środowiska. Trzy analizowane w artykule akty prawne zawierają pewne wymagania do terminów realizacji tych procedur. Terminy te są związane z terminowością sposobu powiadomienia, chociaż nie są one równoznaczne jemu.

Konwencja z Aarhus zawiera takie wymagania do terminów procedury udziału społeczeństwa. Po pierwsze, możliwość udziału społeczeństwa powinna być nadana „na tyle wcześnie, aby wszystkie możliwości były jeszcze dostępne i aby udział społeczeństwa był skuteczny”^[2]. Czyli, chodzi o wczesny udział społeczeństwa w procesie decyzyjnym w sprawach dotyczących środowiska, co jest szerzej, niż wczesne powiadomienie społeczeństwa o możliwości takiego udziału. Natomiast w wytycznych odnośnie implementacji Konwencji z Aarhus w punkcie o terminowości powiadomienia opisuje się dokonanie go na wczesnym etapie procesu decyzyjnego bez sprecyzowania tego, że nie jest to to samo^[3]. Jednocześnie warto się zgodzić, że obowiązek zapewnienia możliwości udziału społeczeństwa „na tyle wcześnie, aby wszystkie możliwości były jeszcze dostępne i aby udział społeczeństwa był skuteczny” jest ważny dla rozumienia wymogu powiadomienia społeczeństwa w „sposób terminowy”^[4].

Według Komitetu ds. Przestrzegania Konwencji z Aarhus powiadomienie dokonuje się na wczesnym etapie procedury podejmowania decyzji, jeśli ono zapewnia zainteresowanej społeczności wystarczającą ilość czasu na zapoznanie się z informacją i na skuteczne uczestniczenie. Naruszeniem tego wymagania, na przykład, jest nadanie jednego tygodnia czasu na zapoznanie się z dokumentacją przygotowaną w ramach procedury oceny oddziaływania na środowisko projektu górniczego. Niewątpliwie, tygodniowy termin nie jest wystarczającym dla zapoznania się z obszerną dokumentacją o charakterze technicznym i nie zapewnia skutecznego udziału społeczeństwa^[5].

Tak samo, jak Konwencja z Aarhus dyrektywa EIA wymaga, by powiadomienie społeczeństwa odbyło się „we wstępnej fazie procedur podejmowania decyzji w dziedzinie ochrony środowiska, a najpóźniej, gdy można zasadnie oczekiwać przedłożenia tego rodzaju informacji”^[6]. Podobnie jak w przypadku Konwencji z Aarhus udział społeczeństwa według dyrektywy EIA jest częścią szerszej procedury (procedury oceny oddziaływania na środowisko). To oznacza, że przytoczona norma dyrektywy powinna być rozumiana w kontekście innych jej przepisów, ustanawiających, między innymi, że „zainteresowana społeczność otrzymuje wczesne i skuteczne możliwości udziału w procedurach podejmowania decyzji dotyczących środowiska (…) i w tym celu uprawniona jest do wyrażania komentarzy i opinii, kiedy właściwy organ lub organy dysponują wszystkimi opcjami zanim podjęta zostanie decyzja w sprawie wniosku o zezwolenie na inwestycję”^[7]. O ile od powiadomienia zaczyna się procedura udziału społeczeństwa w procesie decyzyjnym, dla realizacji tej procedury na wczesnym etapie procesu decyzyjnego ważne jest też dokonanie powiadomienia na wczesnym etapie tego procesu.

Według ustawy ooś właściwe informacje powinny zostać podane do publicznej wiadomości „przed wydaniem i zmianą decyzji wymagających udziału społeczeństwa, bez zbędnej zwłoki”^[8]. W literaturze wyrażane są zdania, że 21-dniowy termin składania uwag i wniosków, przewidziany w prawie polskim, jest niewystarczający^[9]. Co prawda, w ramach transpozycji ostatnich zmian do dyrektywy EIA zostanie on wydłużony co najmniej do 30 dni. Ponadto, krytykuje się ten fakt, że w prawie polskim brakuje ustawowych wskazówek początku biegu tego terminu, oraz sugeruje się, że zaczynać się on powinien od skutecznego podania do publicznej wiadomości^[10].

Według Konwencji z Aarhus przy ustaleniu terminów powiadomienia potrzebne jest też zapewnienie „rozsądnych ram czasowych dla różnych etapów” procedur umożliwiających udział społeczeństwa^[11]. To znaczy, np., że bieg terminów wyznaczonych dla innych, następujących po powiadomieniu, czynności nie może zacząć biec zanim powiadomienie zostanie skutecznie dokonane zgodnie z Konwencjąz Aarhus^[12].

W związku z powyższym, terminowość powiadomienia społeczeństwa polega na zapewnieniu właściwej ilości czasu na zapoznanie się z nim.

Władze publiczne powinny również zapewnić, by powiadomienie i wszystkie towarzyszące mu informacje były dostępne dla społeczeństwa podczas całej procedury udziału społeczeństwa. Może to być potrzebne, między innymi, dla przedstawicieli społeczeństwa, którzy później przyłączyli się do procedury. Dostęp do powiadomienia jest ważny też w przypadku zaskarżenia przez społeczeństwo decyzji ostatecznej^[13].