Inwestycje oddziaływujące negatywnie na obszary Natura 2000 – możliwości realizacji
W przedstawionych już informacjach zasygnalizowano kompetencje poszczególnych organów administracji państwowej, które są odpowiedzialne za przeprowadzenie procedury oddziaływania danego przedsięwzięcia na środowisko. W toku procedury uzyskiwania decyzji środowiskowej niezmiernie ważną rolę pełni raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. To ten opracowany przez inwestora dokument, jest podstawą do oceny czy dane przedsięwzięcie wpływa na środowisko.
Co jeśli jednak, jeśli ten rzetelnie opracowany dokument wskazuje, że realizacja inwestycji może znacząco negatywnie oddziaływać na obszary Natura 2000? Zgodnie z art. 6 ust 4 Dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz.U. L 206 z 22.7.1992, str. 7):
- Jeśli pomimo negatywnej oceny skutków dla danego terenu oraz braku rozwiązań alternatywnych, plan lub przedsięwzięcie musi jednak zostać zrealizowane z powodów o charakterze zasadniczym wynikających z nadrzędnego interesu publicznego, w tym interesów mających charakter społeczny lub gospodarczy, Państwo Członkowskie stosuje wszelkie środki kompensujące konieczne do zapewnienia ochrony ogólnej spójności Natury 2000. O przyjętych środkach kompensujących Państwo Członkowskie informuje Komisję.
- Jeżeli dany teren obejmuje typ siedliska przyrodniczego i/lub jest zamieszkały przez gatunek o znaczeniu priorytetowym, jedyne względy na które można się powołać, to względy odnoszące się do zdrowia ludzkiego lub bezpieczeństwa publicznego, korzystnych skutków o podstawowym znaczeniu dla środowiska lub, po wyrażeniu opinii przez Komisję, innych powodów o charakterze zasadniczym wynikających z nadrzędnego interesu publicznego.
Odnosząc się do zapisów prawa polskiego należy przede wszystkim przywołać art. 33 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2004 nr 92 poz. 880 ze zm.), zgodnie z którym zabrania się działań mogących, osobno lub w połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000. Już jednak art. 34 ustawy wprowadza wyjątek od tej reguły, tj. jeżeli przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym, i wobec braku rozwiązań alternatywnych, właściwy miejscowo regionalny dyrektor ochrony środowiska, a na obszarach morskich – dyrektor właściwego urzędu morskiego, może zezwolić na realizację planu lub działań, mogących znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000. Zezwolenie to może zostać udzielone wyłącznie w celu:
- ochrony zdrowia i życia ludzi;
- zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego;
- uzyskania korzystnych następstw o pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska przyrodniczego;
- wynikającym z koniecznych wymogów nadrzędnego interesu publicznego, po uzyskaniu opinii Komisji Europejskiej.
Warto tutaj wspomnieć o często przytaczanej wykładni prawnej, tj. Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 stycznia 2008r. (IV SA/Wa 863/07), zgodnie z którym organ administracji może wydać zezwolenie na realizację planu lub przedsięwzięcia, które może mieć negatywny wpływ na siedlisko przyrodnicze oraz gatunki roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, w przypadku kumulatywnego spełnienia dwóch warunków. Po pierwsze, za realizacją projektowanego lub planowanego przedsięwzięcia przemawia nadrzędny interes publiczny, a w jego ramach wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym, a po drugie brak jest rozwiązań alternatywnych w stosunku do tych zawartych w planowanym lub projektowanym przedsięwzięciu.
O ile możliwe rozwiązania alternatywne o charakterze technologicznym czy lokalizacyjnym dla danego przedsięwzięcia można łatwo sobie wyobrazić, to przy próbie zdefiniowania nadrzędnego interesu publicznego pojawiają się trudności interpretacyjne. Termin ten nie został jednoznacznie zdefiniowany przez ustawodawcę. Próbę jego określenia odnajdziemy we wstępie do Dyrektywy 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotyczącej usług na rynku wewnętrznym, gdzie wskazano, iż pojęcie to może podlegać dalszej ewolucji, a zgodnie z wykładnią Trybunału Sprawiedliwości obejmuje m.in. takie elementy jak porządek publiczny, bezpieczeństwo publiczne i zdrowie publiczne, dobrostan zwierząt, ochronę środowiska naturalnego i miejskiego, w tym zagospodarowanie przestrzenne miast i wsi, bezpieczeństwo drogowe.
