Wyznaczanie obszarów Natura 2000

Obszary, które mają być objęte ochroną jako OSO, przedstawia jako propozycje Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska. Propozycje te konsultowane są z radami gmin, po czym Minister Środowiska, po uzyskaniu zgody Rady Ministrów, zatwierdza je stosownym rozporządzeniem, a ich listę przesyła do Komisji Europejskiej.

Procedura wyznaczania obszarów „siedliskowych” jest nieco bardziej złożona. Najpierw lista propozycji opracowywana jest przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. Następnie odbywają się konsultacje z radami gmin, po czym Minister Środowiska, uzyskawszy wcześniej zgodę Rady Ministrów, przesyła listę propozycji do Komisji Europejskiej. Jeśli Komisja wyda pozytywną opinię, proponowane obszary stają się w drodze decyzji KE obszarami mającymi znaczenie dla Wspólnoty. Proces powraca wtedy na poziom prawa krajowego – w ciągu 6 lat od decyzji LE Minister Środowiska powinien w drodze rozporządzenia ustanowić je jako SOO.

Listy proponowanych OSO i SOO opracowywane są indywidualnie przez każde państwo, na poziomie krajowym. Nie funkcjonują  żadne międzynarodowe, unijne komisje, które miałyby analizować sytuację przyrodniczą każdego państwa i wskazywać miejsca wymagające włączenia do sieci. Jak już jednak wspomniano, istnieje szereg kryteriów, na podstawie których sieć jest tworzona. Są to kryteria o charakterze przyrodniczym, tak więc decyzja o ustanowieniu (lub nieustanowieniu) obszaru nie może być podejmowana np. w oparciu o przesłanki ekonomiczne czy społeczne.

W odniesieniu do obszarów „ptasich” kryteria te związane są z liczebnością gatunków ptaków wymienionych w załączniku I Dyrektywy Ptasiej oraz gatunków ptaków wędrownych, wykorzystujących dane miejsce podczas przelotów lub w charakterze zimowisk (mogą być to inne gatunki ptaków, niż wymienione w załączniku I). Obszary „siedliskowe” wyznaczane są w oparciu o kryteria związane z występowaniem siedlisk lub gatunków z załączników I i II Dyrektywy Siedliskowej. Nie znaczy to jednak, że wszędzie, gdzie taki gatunek czy siedlisko występuje, będzie utworzony obszar Natura 2000. Będzie to zależne od wartości danego terenu dla ochrony poszczególnych typów siedlisk przyrodniczych lub gatunków flory i fauny – wyznaczane obszary powinny odznaczać się dużym potencjałem dla ich zachowania lub odtworzenia. Dla siedlisk ważnym kryterium decydującym o włączeniu do sieci Natura 2000 będzie też ich reprezentatywność, tj. typowość ich wykształcenia w porównaniu z opisanymi wzorcami, istotna będzie ponadto powierzchnia zajmowana przez siedlisko na danym terenie w porównaniu do całkowitej powierzchni, jaką to siedlisko zajmuje w całym kraju, a także stan zachowania jego struktury i funkcji. W odniesieniu do gatunków ważna jest wielkość populacji występującej na danym obszarze w porównaniu z całą populacją krajową, stopień izolacji populacji oraz warunki siedliskowe.

Nie bez znaczenia jest też powierzchnia planowanych obszarów „ptasich” i „siedliskowych”. Powinna ona umożliwiać zachowanie siedlisk i gatunków, dla których dany obszar został wyznaczony. Oba typy obszarów wyznaczane są niezależnie, dlatego też mogą się ona na siebie nakładać, częściowo pokrywać, sąsiadować, oraz nie mieć kontaktu z innymi obszarami.

Literatura:

Pawlaczyk P., Jermaczek A. 2004. Natura 2000 – narzędzie ochrony przyrody. Planowanie ochrony obszarów Natura 2000. WWF Polska, Warszawa.

Pawlaczyk P. (red.). 2012. Natura 2000 i inne wymagania europejskiej ochrony przyrody. Niezbędnik przyrodnika. Wydawnictwo Klubu Przyrodników, Świebodzin.