Propozycje działań ochronnych dla łąk naturowych

Łąki i pastwiska są ostoją dla rozmaitych grup owadów stanowiących pożywienie dla ptaków. Są siedliskami stworzonymi przez człowieka, poddawane są różnorodnym zabiegom agrotechnicznym, które mają pozytywny i zarazem negatywny wpływ na występujące tam gatunki.

Ze względu na zmiany ekonomiczne, jakie w ostatnich dekadach nastąpiły w Polsce, wiele gospodarstw rolnych zaprzestało użytkowania łąk i pastwisk. Tempo zachodzenia zmian w sytuacji zaniechania użytkowania jest niższe niż w przypadku intensyfikacji gospodarowania rolnego, które przejawia się m.in. zbyt częstym koszeniem lub nadmiernym wypasem. Oprócz w/w działań dotyczących przekształceń łąk i pastwisk, negatywny wpływ mogą mieć również meliowracje, zmiana przeznaczenia ich użytkowania np. przekształcenie ich w pola uprawne, działki budowlane, zbiorniki wodne itd.

Najbardziej promowanym podejściem do ochrony różnorodności łąk jest ekstensywne użytkowanie. Warto wspomnieć o tym, że jest to bardzo ogólne sformułowanie i może oznaczać rozmaite formy, które nie zawsze muszą spowodować pożądany z punktu widzenia konkretnych gatunków. Czasami może się okazać, że mamy do czynienia z gatunkami o odmiennych wymaganiach ekologicznych, które w związku z tym mogą wymagać innego podejścia do użytkowania łąk, gdyż np. zabiegi, które będą przyjazne ptakom, nie muszą posłużyć roślinom lub motylom.

Optymalnym rozwiązaniem jest zarządzanie danym terenem w sposób umożliwiający utrzymanie różnorodności siedlisk na poziomie krajobrazu. W przypadku, gdy taka ochrona mozaiki siedlisk nie jest możliwa, musimy dokonać wyboru, jakie walory łąki chcemy zachować, jako najbardziej cenne, gdyż ma to wpływ na wybór formy gospodarowania. Szereg działań może mieć jednak znaczenie uniwersalne jak np.

• zakaz nazwożenia
• zakaz stosowania pestycydów i innych środków ochrony roślin
• zachowanie stref buforowych
• zakaz budowania i rozbudowy
• zakaz wałowania
• zakaz przeorywania
• zakaz podsiewania
• zakaz włókonowania
• zachowanie istniejących skupień krzewów drzew na skraju

Aby zapobiec zanikaniu łąk i pastwisk, konieczne jest zaangażowanie ich w ochronę rolników – gospodarzy, którzy mają bezpośredni wpływ na użytkowanie gruntów na swoich terenach. Pamiętajmy, że na pojedynczych stanowiskach często możemy mieć do czynienia z gatunkami, które mają różne wymogi, wymaga to dostosowania metod gospodarowania do ekologicznych wymagań każdego z nich.

Opracowano na podstawie:

1. Ochrona ptaków łąk i pastwisk w programie rolnośrodowiskowym, Towarzystwo Badań i Ochrony Przyrody, Kielce 2009
2. Z. Nawara Rośliny łąkowe, MULTICO Oficyna wydawnicza sp. z o.o., Warszawa 2006,2012
3. D. Tarnawski Trwałe zachowanie zagrożonych siedlisk łąkowych i ich motyli w sieci Natura 2000 w południowo-zachodniej Polsce, Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA, 2014