Popielica – gatunek jednak naturowy

Największym zagrożeniem dla popielicy jest działalność człowieka – gospodarka leśna. Popielice są zwierzętami nadrzewnymi i drzewa stanowią ich schronienie i oraz drogi przemieszczania się. Gdy zwarcie nie jest pełne, wówczas popielice mają trudności z przemieszczaniem się z drzewa na drzewo przez co muszą schodzić na ziemię. Najgorszą sytuacją jest brak połączeń pomiędzy koronami drzew. Gospodarka leśna poprzez rębnię częściową od wielu lat pogarsza warunki życiowe popielic.

Podobną rolę w pogarszaniu warunków siedliskowych popielic pełni dzielenie całych kompleksów leśnych na mniejsze, rozdzielone powierzchniami typu pola, pastwiska. Podstawowym działaniem na rzecz ochrony popielicy jest dbanie o lasy, w których żyją te ssaki. Nie wolno dopuszczać do zbytniej fragmentacji kompleksów leśnych, a jeśli już taka sytuacja zachodzi, to poszczególne fragmenty należy połączyć pasami drzew liściastych i krzewów, które umożliwią popielicom przemieszczanie się między nimi. Groźnym zagrożeniem dla popielic jest również człowiek, który w przeszłości polował na te ssaki ze względu na cenne futro i smaczne mięso. Obecnie zdarza się, że popielice są łowione w sidła i pułapki, gdyż żerują w sadach i w szklarniach.

Gatunek ten chroniony jest zarówno prawem polskim jak i europejskim (Konwencja Berneńska oraz Światowa Czerwona Księga Zwierząt). W dokumentach sieci Natura 2000 popielica nie została wymieniona jako gatunek, który należy do szczególnego zainteresowania Unii Europejskiej. Jednak twórcy sieci Natury 2000 sięgnęli do dokumentów europejskich i określili dodatkowe gatunki, które wymagają ochrony z innych motywów: A – gatunek należący do czerwonej księgi, B – gatunek endemniczny (na danym terenie), C – konwencje międzynarodowe, D – inne powody, dzięki czemu popielice są chronione na obszarach Natura 2000.

Jednym ze sposobów czynnej ochrony roślin i zwierząt jest reintrodukcja (łacińskie reintroductio - wprowadzenie na nowo) polegająca na ponownym ich wprowadzeniu na tereny, na których wyginęły w przeszłości. Projekt reintrodukcji popielicy od pewnego czasu realizowany jest na terenach Polski Zachodniej przez PTOP „Salamandra” i pracowników Zakładu Zoologii Systematycznej UAM w Poznaniu. Na etapie planowania projektu przyjęto generalne założenie, że do reintrodukcji używane będą zarówno dzikie zwierzęta złowione w miejscach swego naturalnego występowania, jak i osobniki uzyskane w wyniku hodowli w specjalnych wolierach postawionych w Stacji Ekologicznej UAM w Jeziorach. Założono również, że reintrodukcja będzie prowadzona metodą z zastosowaniem aklimatyzacji popielic do nowego otoczenia. W związku z tym przed wsiedleniem zwierzęta są umieszczane na okres tygodnia w specjalnych klatkach zawieszonych na drzewach w miejscach planowanego wypuszczania i stale pilnowane. Aklimatyzacja popielic odbywa się w lekkich drucianych klatkach (o wymiarach 90 cm x 80 cm x 80 cm) zawieszonych na gałęziach drzew na wysokości kilku metrów.Klatki posiadają specjalne drzwiczki zamykane zasuwką, umożliwiające wyjście i wejście popielicy, ale uniemożliwiające przedostanie się do wnętrza większemu od niej drapieżnikowi. Klatki aklimatyzacyjne przez pierwszych 7 dni – od umieszczenia w nich popielic – pozostają zamknięte i dostarczany jest do nich pokarm (orzechy laskowe, masło orzechowe, owoce), a po tym okresie klatki zostają otwarte (pokarm nadal jest do nich dostarczany). Pozostawienie klatek (z pokarmem) ułatwia popielicom przetrwanie pierwszych dni na nowym terenie i sprzyja powstrzymywaniu ich przed natychmiastowym rozproszeniem. Wszystkie zwierzęta są oznakowane indywidualnie poprzez wykonanie tatuażu na uszach. Na początku okresu aklimatyzacji popielicom przeznaczonym do reintrodukcji zakłada się nadajniki telemetryczne umożliwiające późniejsze śledzenie ich przemieszczania.

Pamiętajmy, że bez praktycznej ochrony naturalnych siedlisk popielicy, zapisy prawne, gwarantujące jej ochronę nie mają żadnego znaczenia. Ważnym działaniem jest prowadzona właściwie gospodarka leśna, pozwalająca zachować naturalne kryjówki popielicy oraz odpowiednie zwarcie koron drzew.

Opracowano na podstawie:

M. Jurczyszyn, O popielicy słów kilka..., „Biuletyn PTOP Salamandra” 1994 nr 1-2

http://www.salamandra.org.pl/popieliceochrona.html

http://www.salamandra.org.pl/popielicezagrozenia.html