Etapy transgranicznego przemieszczania odpadów według Konwencji bazylejskiej
Zgodnie z art. 6-7 Konwencji bazylejskiej transgraniczne przemieszczanie odpadów niebezpiecznych i innych odpadów (dalej - transgraniczne przemieszczanie) zaczyna się z takich etapów. Etapy te zostały niemal dosłownie przeniesione do Statutu w sprawie kontroli nad transgranicznym przemieszczaniem odpadów niebezpiecznych i ich odzyskiem / unieszkodliwianiem.
Pierwszy etap.
Państwo eksportujące wytwórca lub eksporter (dalej - zawiadamiający) zawiadamiają na piśmie, za pośrednictwem kompetentnych władz państwa eksportującego, kompetentne władze państw zainteresowanych o jakimkolwiek proponowanym transgranicznym przemieszczaniu[1].
Takie zawiadomienie powinno zawierać informację wyszczególnioną w aneksie VA, w języku akceptowanym przez państwo importujące[2].
W przypadku pisemnej zgody zainteresowanych państw zamiast zawiadomienia jednorazowego możliwe jest stosowanie zawiadomienia ogólnego o planowanym regularnym transgranicznym przemieszczaniu na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy. Takie zawiadomienie dostarcza informacje o dokładnych ilościach lub okresowych listach odpadów, które mają zostać dostarczone.
Drugi etap.
Państwo importujące:
× odpowiada zawiadamiającemu na piśmie o:
- zgodzie na przemieszczenie odpadów i istnieniu kontraktu pomiędzy eksporterem i usuwającym, precyzującego zagospodarowanie danych odpadów w sposób bezpieczny dla środowiska,
- zgodzie na przemieszczenie odpadów, z podaniem warunków, i istnieniu kontraktu pomiędzy eksporterem i usuwającym, precyzującego zagospodarowanie danych odpadów w sposób bezpieczny dla środowiska,
- odmowie zezwolenia na przemieszczenie,
- żądaniu informacji dodatkowej;
× wysyła kopię ostatecznej odpowiedzi do kompetentnych władz zainteresowanych państw będących stronami[3].
Trzeci etap
Państwo tranzytowe, będące stroną:
× bezzwłocznie[4]potwierdza zawiadamiającemu otrzymanie zawiadomienia;
× w ciągu 60 dni odpowiada zawiadamiającemu o:
- zgodzie na przemieszczenie odpadów,
- zgodzie na przemieszczenie odpadów, z podaniem warunków
- odmowie zezwolenia na przemieszczenie[5],
- żądaniu informacji dodatkowej;
× (we właściwych przypadkach) wysyła zgodę na przemieszczenie odpadów do kompetentnych władz zainteresowanych państw będących stronami.
Czwarty etap
Państwo eksportujące zezwala na transgraniczne przemieszczanie po otrzymaniu
× pisemnego potwierdzenia, że zawiadamiający otrzymał:
- pisemną zgodę państwa importującego i
- (od państwa importującego) potwierdzenie istnienia kontraktu pomiędzy eksporterem i usuwającym, precyzującego zagospodarowanie danych odpadów w sposób bezpieczny dla środowiska oraz
× pisemnej zgody państwa tranzytowego na transgraniczne przemieszczanie, albo bez otrzymania takiej zgody w ciągu 60 dni od otrzymania danego zawiadomienia przez państwo tranzytowe (w przypadku, gdy państwo eksportujące postanowiło nie wymagać uprzedniej zgody na piśmie i poinformowało o tym inne strony, w myśl art. 13Konwencji bazylejskiej).
Piąty etap
Osoba, która ponosi odpowiedzialność za transgraniczne przemieszczanie, podpisuje dokument przewozowy albo przy dostawie, albo przy odbiorze odpadów.
Usuwający informuje eksportera i kompetentne władze państwa eksportującego - o otrzymaniu danych odpadów przez usuwającego, a także, we właściwym czasie, o zakończeniu usuwania[6].
Na wniosek państwa importującego lub tranzytowego, będącego stroną Konwencji bazylejskiej, transgraniczne przemieszczenia obejmują się ubezpieczeniem lub innymi gwarancjami[7].
Konwencja bazylejska określa specjalne warunki stosowania jej przepisów w przypadku, jeśli nie wszystkie państwa zainteresowane uznają prawnie odpady podlegające transgranicznemu przemieszczeniu jako niebezpieczne.
Jeżeli transgraniczne przemieszczanie odpadów niebezpiecznych lub innych odpadów nie może być dokonane zgodnie z warunkami kontraktu, państwo eksportujące zapewnia powrót tych odpadów do państwa eksportującego (art. 8 Konwencji bazylejskiej).
Następny artykuł Konwencji bazylejskiej przedstawia koncepcję nielegalnego ruchu niebezpiecznych albo innych odpadów oraz określa odpowiedzialność za taki ruch.
Z powyższego wynika, że międzynarodowa, europejska i ukraińska regulacja transgranicznego przemieszczania odpadów jest bardzo podobna. Właściwie, procedura poprzedzająca transgraniczne przemieszczanie odpadów, określona w Konwencji Bazylejskiej, została niemal dosłownie przeniesiona do prawa ukraińskiego. Proponuje się opracowanie bardziej precyzyjnych mechanizmów prawnych realizacji międzynarodowych wymogów w tym zakresie na Ukrainie.
Źródło: W. Raczyńska.Odpady niebezpieczne w prawie ukraińskim (zgodność statusu prawnego z konwencją bazylejską i dyrektywą 2008/98/WE) (w:) Prawo i Środowisko. Kwartalnik, Warszawa, Lipiec-Wrzesień 2014, numer 3 (79)/2014, s. 128.
[1]Jeżeli odpowiedne państwo nie jest stroną Konwencji, współpraca w tym zakresie odbywa się z jego właściwymi organami.
[2] Załącznik 3 do Statutu w sprawie kontroli nad transgranicznym przemieszczaniem.... zawiera wzór zawiadomienia. Wzór ten mieści ogólne informacje przedstawione w Aneksie VA do Konwencji bazylejskiej. Natomiast temu wzorowi ukraińskiemu brakuje takich pozycji, jak: przyczyny eksportu odpadów i informacje o ubezpieczeniu. W odniesieniu do ostatniego z tych punktów, zgodnie z Konwencją bazylejską, informacje te powinny obejmować istotne wymagania ubezpieczeniowe oraz sposób, w jakim wymagania te mają być zrealizowane przez eksportera, przewoźnika i usuwającego.
Zamiast tego ukraiński wzór zawiadomienia zawiera oświadczenie eksportera/ wytwórcy o posiadaniu dokumentów o właściwym ubezpieczeniu lub innych gwarancjach finansowych dotyczących przemieszczenia transgranicznego. W naszej opinii, to nie spełnia wymogów Konwencji bazylejskiej.
Statut w sprawie kontroli nad transgranicznym przemieszczaniem.... z nieznanego powodu określa język zawiadomienia tylko w przypadku tranzytu odpadów przez terytorium Ukrainy. Jest nim ukraiński lub rosyjski język. Język zawiadomienia w przypadku importu nie jest określony.
[3]Zgodnie z ukraińskim Statutem w sprawie kontroli nad transgranicznym przemieszczaniem.... taka decyzja podejmowana jest w terminie 70 dni. Co ciekawe, warunkiem zgody na import odpadów niebezpiecznych zgodnie z ukraińskim prawem jest to, że importer lub inny aktor działający w jego imieniu, powinny być rezydentami Ukrainy lub posiadać filie na jej terytorium.
[4]Na Ukrainie w ciągu trzech dni roboczych.
[5]Według ukraińskiego ustawodawstwa taka odmowa powinna być uzasadniona.
[6]Według ustawodawstwa ukraińskiego usuwający informuje te podmioty i Ministerstwo Środowiska Ukrainy o otrzymaniu odpadów w terminie 3 roboczych dni od otrzymaniu; o zakończenia usuwania - w ciągu 180 dni od otrzymania odpadów. Wzór dokumentu transportowego, który w tym przypadku wysyła się, jest zawarty w załączniku 4 do Statutu w sprawie kontroli nad transgranicznym przemieszczaniem....
[7]Według Statutu w sprawie kontroli nad transgranicznym przemieszczaniem.... takie ubezpieczenie jest niezbędne.
