Polsko-słowacka współpraca przy restytucji niepylaka apollo
Trwający wciąż spór wokół zakresu ochrony wilka szarego w Karpatach nie powinien przesłonić pozytywnych przykładów polsko-słowackiej współpracy transgranicznej. Jednym z cennych doświadczeń, które warto wykorzystać w tworzeniu spójnej polityki ochronnej na przygranicznych obszarach naturowych jest projekt restytucji niepylaka apollo realizowany przez oba kraje od początku lat 90.
Niepylak apollo (Parnassius apollo L.) jest jednym z największych motyli Europy – rozpiętość jego białych, ozdobionych plamami skrzydeł sięga nawet 8 cm. Zasięg jego występowania obejmuje zarówno góry, jak i niziny, choć współcześnie – ze względów klimatycznych oraz z powodu zanikania siedlisk – spotkać go można głównie w górach. Niestety, choć prawną ochronę gatunku gwarantuje Konwencja Waszyngtońska i Dyrektywa Siedliskowa, liczba jego stanowisk sukcesywnie maleje: owad ten należy do najszybciej wymierających gatunków motyli na naszym kontynencie.
Największa populacja niepylaka apollo w Polsce zamieszkuje obecnie tereny Pienińskiego Parku Narodowego. Jej przetrwanie było możliwe dzięki wspólnym działaniom ochronnym PPN i PIENAP-u, które obejmowały: powstrzymanie procesu wymierania, odtworzenie siedlisk i powstrzymanie ich degradacji oraz odtworzenie funkcjonalnej metapopulacji. W przypadku Polski dodatkowo konieczne było odtworzenie żywotnej populacji, co osiągnięto rozszerzając polską hodowlę o osobniki tego samego podgatunku (Parnassius apollo frankenbergeri) sprowadzone ze Słowacji. Dzięki temu udało się m.in. ograniczyć śmiertelność larw oraz zainicjować migrację osobników dorosłych.
Od 1995 roku na terenie obu parków prowadzony jest monitoring gatunku oparty na jednolitych założeniach metodycznych. Ułatwia on szybki przepływ informacji, które służą do analizy stanu populacji oraz wskaźników migracji owadów między PPN i PIENAP-em. Zestawienie tych danych pozwoliło ponadto poszerzyć wiedzę na temat niektórych elementów biologii gatunku (np. zależności między zagęszczeniem populacji a zachowaniem).
Polsko-słowacki program restytucji niepylaka apollo jest zatem dowodem na to, że sieciowy charakter ochrony przyrody może być skuteczny w wymiarze transgranicznym, o ile towarzyszy mu uniwersalne, ponadpaństwowe i skrupulatnie egzekwowane prawodawstwo, ujednolicony monitoring i autentyczne zaangażowanie powołanych do tego instytucji.
Źródło:
- http://apollo.natura2000.pl/
- P. Adamski, Restytucja niepylaka Apollo w Pienińskim Parku Narodowym i Pieninskym Národným Parku (PIENAP) jako przykład uzupełniających się programów, Instytut Ochrony Przyrody PAN
