Polskie regulacje terminów różnych etapów procedury udziału społeczeństwa

W ustawodawstwie polskim brakuje odrębnego terminu na zapoznanie się z dokumentacją sprawy. Polska ustawa ooś obecnie określa tylko termin na składanie uwag lub wniosków. Wynosi on 21 dni od podania właściwych informacji do publicznej wiadomości[1]. Uwagi lub wnioski złożone po upływie tego terminu pozostawia się bez rozpatrzenia[2]. W literaturze uważa się, że „użyte w tym przepisie kategoryczne sformułowanie „pozostawia się” oznacza, że ustawodawca nakazuje tu organowi (a nie tylko umożliwia) pozostawienie tych uwag bez rozpoznania. Rozwiązanie to może budzić wątpliwości pod względem zgodności z prawem unijnym, a także z art. 7 i 77 Kpa nakazującymi organowi wszechstronne rozpoznanie sprawy”[3].

Do upływu terminu na transpozycję właściwych zmian dyrektywy EIA polski przepis o pozostawieniu bez rozpatrzenia uwag lub wniosków złożonych po upływie 21-dniowego terminu, przeznaczonego na ich złożenie, wydaje się być zgodnym z prawem unijnym. Ponieważ wymagania prawa UE w tym zakresie dotyczą zapewnienia „odpowiednich ram czasowych realizacji poszczególnych etapów” (art. 6 ust. 6 dyrektywy EIA). Podobnie, według Konwencji z Aarhus „procedury umożliwiające udział społeczeństwa powinny zawierać rozsądne terminy dla różnych etapów”. Oznacza to, że odrębne państwa powinny ustalić ramy czasowe realizacji poszczególnych etapów procedury udziału społeczeństwa. Wiadomo, że ramy przewidują ograniczenia. To znaczy, że nierozpatrzenie uwag lub wniosków złożonych po upływie 21-dniowego terminu na ich składanie nie wygląda jako naruszenie wymagań Konwencji z Aarhus i dyrektywy EIA. Natomiast, biorąc pod uwagę wysoki poziom skomplikowania niektórych postępowań, taki termin może być niewystarczającym dla zapoznania się z dokumentacją, przygotowania się do uczestniczenia i bezpośredniego uczestniczenia w postępowaniu. Jak już wskazywano powyżej, zostanie on nieco przedłużony.

Według prawa polskiego do biegu terminu na składanie uwag lub wniosków stosuje się przepisy Kpa. 21-dniowy termin liczy się w dniach kalendarzowych, a nie roboczych. Jeśli ostatni dzień terminu przypada na dzień wolny od pracy, termin upływa dnia następnego. Początek biegu tego terminu wskazywany jest przez organ w samym powiadomieniu. Oczywistym jest, iż termin ten wyznaczony być musi tak, aby pozwolić na wypełnienie wszystkich wymagań co do powiadomienia społeczeństwa. W związku z powyższym zasadną wygląda propozycja dla właściwych organów wyznaczając 21-dniowy termin składania uwag i wniosków, brać pod uwagę „przedmiot i stopień skomplikowania oraz objętość dokumentacji sprawy a także konieczność zapewnienia wystarczającej ilości czasu na skuteczne podanie do publicznej wiadomości informacji i na zapoznanie się przez społeczeństwo z tą dokumentacją i odpowiednie przygotowanie się do skutecznego uczestniczenia w postępowaniu”[4].

O ile moment powiadomienia ma znaczenie dla początku liczenia terminu składania uwag i wniosków dowody dokonania takiego powiadomienia w odpowiednim czasie mogą być potrzebne w przypadku rozpatrzenia tej sprawy w sądzie[5].

Wątpliwym wygląda dostateczność 21-dniowego terminu od momentu zawiadomienia o wszczęciu postępowania, przewidzianego obecnie w prawie polskim na składanie uwag i wniosków społeczeństwa, a nawet 30-dniowego terminu na przeprowadzenie właściwych konsultacji z zainteresowaną społecznością (według ostatnich zmian prawa unijnego).