STRAŻNICY NATURY - obywatelski monitoring działań administracji publicznej w ochronie przyrody
Projekt zwiększa aktywność obywateli i lokalnych NGO w monitorowaniu administracji w zakresie ochrony przyrody. Działania koncentrują się na zwiększeniu dostępności do informacji publicznej DIP, kontroli przestrzegania przez administrację publiczną i inwestorów przepisów ochrony przyrody w procesie inwestycyjnym, a także angażowaniu obywateli w czynny udział w toczących się postępowaniach oraz zwiększeniu umiejętności NGO i aktywistów przyrody w tym zakresie
Celem projektu jest:
zwiększenie umiejętności organizacji pozarządowych w zakresie monitorowania naruszeń prawa w obszarze ochrony przyrody, szczególnie w aspekcie dostępu do informacji publicznej;
zwiększenie stanu wiedzy o uwarunkowaniach prawnych ochrony przyrody wśród aktywistów przyrodniczych;
nawiązanie lub/i wzmocnienie współpracy pomiędzy NGO a samorządami dla ochrony przyrody - zapobiegania stratom przyrodniczym lub zapewnienie działań kompensacyjnych.
Grupy docelowe
Główny adresatem projektu są:
PRZEDSTAWICIELE lokalnych NGO i lokalni liderzy – przeszkoleni „Strażnicy Natury”(SN), w kraju 80 osób. Korzyści: zwiększenie wiedzy i umiejętności dot. monitorowania administracji oraz wykorzystywania narzędzi prawnych dla ochrony przyrody; wypracowanie dobrych praktyk interweniowania; umiejętności aktywizowania społeczności lokalnych, wzmocnienie kooperacji sieciowej z partnerami.
AKTYWIŚCI PRZYRODY – zaangażowani w badania BIP, dostępności informacji o środowisku i udziału społ. w postępowaniach ooś oraz w społeczny nadzór nad obszarami Natura 2000. Korzyści: zwiększenie aktywności obywatelskiej niezrzeszonych wolontariuszy współpracujących dla ochrony przyrody poprzez włączenie ich w monitoring
SPOŁECZNOŚCI LOKALNE poprzez przeszkolonych SN w ramach zadań szkoleniowych, na wybranych obszarach Natura 2000. Korzyści: zwiększenie świadomości potrzeb (w tym prawnych) ochrony przyrody oraz roli obywateli w tym zakresie
Zasięg projektu i monitoringu
Działania monitoringowe oraz z zakresu promocji i edukacji realizowane są na poziomie ogólnokrajowym, działania promocyjne także na poziomie międzynarodowym.
Zakres monitoringu dostępności do informacji
Społeczny monitoring Dostępności do Informacji Publicznej (DIP) prowadzony jest dwutorowo. Eksperci (w tym przeszkoleni Strażnicy Natury) badają dostępność do informacji o środowisku na wybranych przykładach wg spójnej metodyki w wybranych Jednostkach Samorządu Terytorialnego i Regionalnych Dyrekcjach Ochrony Środowiska w 16 województwach. Analizowany jest zakres publikowania oraz aktualność informacji, a także łatwość dostępu do niej. Zakres tematyczny obejmuje m.in. decyzje o wycince drzew i decyzje środowiskowe, ze szczególnym uwzględnieniem informacji o prowadzonych postępowaniach z art. 24Ustawy szkodowej, postępowaniach ooś.
Równolegle gromadzone są informacje od aktywistów dotyczące problemów w dostępnie do informacji o środowisku i publicznej. Do tego celu wykorzystywany jest formularz na serwisie, który zapewnia ujednoliconą metodykę. Zgromadzone i podsumowane dane omówione zostaną ujęta w raporcie podsumowującym, będącym wynikowym raportem badań prowadzonych przez ekspertów oraz badań społecznych. Podmiotom naruszającym obowiązek publikacji w BIP-ach zostanie wysłane wezwanie do usunięcia naruszenia prawa.
Raporty nt. udostępniania informacji publicznej i o środowisku (w zakresie ochrony przyrody) opublikowane zostaną w postaci wydawnictw internetowych (e-book). Raport podsumowujący wydany zostanie w nakładzie 1000 szt. Raporty przekazane zostaną m.in. organom nadzorczym i kontrolnym oraz zainteresowanym podmiotom administracji publicznej.
Kompleksowe szkolenia "Strażnicy Natury". Realizowane są 4 spotkania trzydniowe (24h roboczych), każde dla grupy 20 osób, z udziałem konsultantów krajowych i zagranicznych (partnerzy projektu).Odbywać się będą ponadregionalnie (każde w innej części Polski). Tematyka poświęcona zostanie następującym zagadnieniom:
- podstawy prawne aktywności obywatelskiej w temacie ochrony przyrody (w tym zastosowanie art. 37 ust.1 Ustawy o ochronie przyrody oraz art. 24 Ustawa „szkodowej”, ),
- możliwości monitorowania administracji publicznej, metody aktywizacji obywateli, prowadzenie interwencji, zarządzanie komunikacją i prowadzenie działań komunikacyjnych w społeczności lokalnej i organizacji,
- obywatelska opieka nad obszarami Natura 2000, w tym opracowanie master planów, zarządzania obszarami Natura 2000 w kontekście rozwoju gospodarczego,
- metodyka i zakres społecznego monitoringu DIP.
Uczestnicy dodatkowo realizować będą zadania domowe, m.in. w zakresie analizy BIP na terenie ich działania. Po szkoleniu zostaną poddani badaniom ewaluacyjnym w celu określenia wzrostu poziomu wiedzy. Spośród uczestników wytypowane zostaną osoby, którym zaproponowane zostanie opracowanie regionalnych Raportów BIP dla poszczególnych województw.
Wizyta studyjna u partnera zagranicznego w Czechach poświęcona zostanie tematowi społecznej opieki i monitoringu funkcjonowania sieci Natura 2000. Zilustrowany zostanie m.in. przykład tworzenia międzysektorowej koalicji w celu monitorowania („społeczny system alarmowy”) i zarządzania siecią Natura 2000. Wizyta zaplanowana jest na 4 dni dla 20 osób, szczególnie dla najaktywniejszych przeszkolonych Strażników Natury.
Konsultacje przyrodnicze i prawne – w trakcie trwania projektu prowadzone jest wsparcie przyrodnicze oraz prawne działań strażniczych i społecznego monitoringu BIP (opinie, notatki, konsultacje mailowe, wezwania do usunięcia naruszeń prawa – wzory pism).
Promocja, rozpowszechnianie
Na serwisie www.natura2000.pl znajduje się dział gdzie publikowane są e-booki poświęcone tematyce Natura 2000, dział poradnictwa (publikacja raportów i podsumowań, artykuły i opisy interwencji, zapytania i prośby o konsultacje u ekspertów), mapa naruszeń prawa, formularz zgłoszeń naruszeń w dostępie do informacji o środowisku i publicznej.
Nagłośnienie naruszeń i podjętych interwencji (w tym aktywności obywatelskiej) - wyników monitoringu BIP i innych efektów projektu, odbywa się także poprzez publikacje prasowe i artykuły w mediach branżowych, regionalnych i lokalnych oraz na serwisach społecznościowych jak facebook, twitter oraz forach specjalistycznych. Ponadto na zakończenie projektu zorganizowana zostanie konferencja międzynarodowa podsumowująca działania strażnicze -1 dniowa dla ok. 80 przedstawicieli administracji i NGO.
Geneza projektu
Europejską siecią Natura 2000 Fundacja zajmuje się od 2001 r. W 2009 -2010 r. prowadziła program Strażnicy Natury - monitoring naruszeń przyrodniczych stanu siedlisk i gatunków, mający na celu zapobieganie niszczeniu siedlisk Natura 2000. Jego dopełnieniem stał się zainicjowany w 2010 r. program Liderzy Natury, służący wspieraniu lokalnych aktywistów działających na rzecz lokalnego rozwoju wykorzystującego walory przyrody. W trakcie prowadzonych dotychczas działań związanych z ochroną przyrody stwierdziliśmy, że głównymi PROBLEMAMI w skali kraju są: brak pełnego dostępu do informacji publicznej o stanie środowiska (zwłaszcza nie wypełnianie obowiązku publikowania na BIP), niewystarczająca kontrola obywateli nad administracją publiczną odpowiedzialną za ochronę przyrody, ograniczony udział społeczny w toczących się postępowaniach, np. ocen oddziaływania na środowisko (ooś) oraz przy planowaniu rozwoju obszarów przyrodniczo cennych.
Koordynator
Sabina Lubaczewska
e-mail: sabina@eko.org.pl
więcej na : www.natura2000.pl
Okres trwania: kwiecień 2013-wrzesień 2013
Całkowity budżet projektu: 520 547 zł
Źródła i kwota finansowania:
Projekt jest współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej.
