Ustawa dip¹ przyznaje prawo żądania informacji „każdemu” - mimo że art. 61 ust. 1 Konstytucji RP, który także dotyczy dostępu do informacji publicznej i którego realizacją jest ustawa dip mówi tylko o prawie „obywatela”do informacji² (w domyśle „obywatela polskiego”).

Wojewódzki sąd administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 11 lutego 2004 r. stwierdził, że: „Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej prawo do informacji przysługuje każdemu. Oznacza to więc poszerzenie kręgu podmiotów uprawnionych w stosunku do art. 61 Konstytucji. Stąd pojęcie „każdego” oznacza zarówno osoby fizyczne, osoby prawne, jak i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, np. organizacje społeczne³.”

Wnioskujący o udostępnienie nie musi więc wykazywać się żadnym obywatelstwem, miejscem zamieszkania czy siedziby - prawo to przysługuje więc nie tylko obywatelom polskim, ale także obywatelom innych państw; nie tylko organizacjom pozarządowym, ale także polskim i zagranicznym przedsiębiorcom i innym podmiotom prawnym.

W art. 2 ust. 2 ustawa dip stanowi wyraźnie, iż:

„Od osoby wykonującej prawo do informacji publicznej nie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego”.

Dostępu do informacji publicznej nie wolno więc uzależniać od celu, dla którego informacja ma być wykorzystana; w istocie organom nie wolno nawet żądać ujawnienia tego celu.

Ustawa dip - podobnie jak ustawa ooś w odniesieniu do informacji o środowisku i jego ochronie - nie przewiduje ograniczeń w korzystaniu z prawa dostępu do informacji publicznej z uwagi na wiek, zdolność do czynności prawnych lub jakichkolwiek inne czynniki.

Zdolność do czynności prawnych nie jest tu wymagana, ponieważ żądanie udostępnienia informacji nie wszczyna samo w sobie jeszcze typowego postępowania administracyjnego, o którym mowa w Kpa⁴, jako że udostępnienie informacji nie następuje w drodze decyzji administracyjnej, ale w drodze tzw. czynności materialno-technicznej (zob. wyrok NSA z 20 czerwca 2002 II Sa/Lu 507/02), w związku z czym nie mają tutaj zastosowania przepisy Kpa dotyczące postępowania administracyjnego - a zatem nie ma także podstaw, aby do żądania informacji stosować przepisy dotyczące zdolności do czynności prawnych (Kpa odsyła w tym zakresie do Kodeksu cywilnego⁵).

Pytanie o zdolność do czynności prawnych pojawić się może w sytuacji, gdy udostępnienie żądanej informacji wiąże się z koniecznością uiszczenia opłaty (choć opłaty pobierane są wyjątkowo, bo w przypadku ustawy dip informacje co do zasady udostępniane są bezpłatnie - zob. „Opłaty za udostępnianie informacji publicznej”).

Nie wydaje się jednak, aby można uznać, że fakt obciążenia opłatą wpływał na prawo osoby nie posiadającej zdolności do czynności prawnych do żądania informacji (skoro osoba ta opłatę uiści to nie ma przeszkód aby informacji udzielić, podobnie jak nie ma przeszkód, aby osoba taka dokonała zakupu w sklepie). Zgodnie bowiem z art. 12 Kodeksu cywilnego nie mają zdolności do czynności prawnych osoby, które nie ukończyły lat trzynastu oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie. Mogą one jednak, zgodnie z art. 14 § 2 Kc, zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego. Umowy te są ważne z chwilą ich wykonania, chyba, że pociągają za sobą rażące pokrzywdzenie takiej osoby. Dokonanie opłaty za udzielenie informacji w trybie ustawy dip może odpowiadać zakresowo pojęciu „drobnej, bieżącej sprawy” (choć to może też zależeć od wysokości opłaty).

Zdolność do czynności prawnych byłaby jednak wymagana w sytuacji, w której organ miałby podstawy do odmowy udostępnienia informacji i musiałby wydać decyzję o odmowie udostępnienia informacji - decyzja taka musiałaby już bowiem być kierowana do opiekuna lub kuratora osoby niemającej zdolności do czynności prawnych.

W sytuacji zatem, gdyby organ stwierdził, że zachodzi jedna z przesłanek odmowy informacji (przy czym przesłanką taką, jak wskazano wyżej, nie może być to, że osoba żądająca informacji nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych), to powinien wezwać żądającego do wskazania nazwiska i adresu swojego prawnego opiekuna lub kuratora i do niego skierować decyzję odmowną.

Konkludując - dostęp do informacji przysługuje niezależnie od:

• obywatelstwa,
• miejsca zamieszkania,
• wieku i zdolności do czynności prawnych wnioskodawcy,
• tego, czy żądający informacji ma jakikolwiek interes prawny lub faktyczny związany z informacją lub sprawą, której informacja dotyczy.